تاب‌آوری در برابر ركود و چشم‌انداز پیچیده آینده
سال ۲۰۲۴ برای صنعت جهانی مواد و معدن سال یک «آزمون استرس» تمام‌عیار بود؛ سالی که در آن، نیروهای متضاد رکود درآمدی و تاب‌آوری سودآوری، تصویری پیچیده از یک بخش در حال گذار را به نمایش گذاشتند. این چشم‌انداز، دیگر یک داستان ساده از چرخه‌های رونق و رکود نیست، بلکه روایتی از بازآرایی ساختاری است که در آن، تنها شرکت‌های چابک، فناور و استراتژیک می‌توانند مسیر خود را در این نظم نوین پیدا کنند.
به گزارش پایگاه خبری سبه نیوز، این آزمون بیش از هر چیز در صورت‌های مالی شرکت‌ها نمایان شد. همان‌طور که در شکل شماره ۱ نشان داده شده است، درآمدهای کلی صنعت مواد در سال ۲۰۲۴ دچار رکود شد و ۲ درصد نسبت به سال قبل با یک افت پیدا کرد. داده‌های مکنزی به‌وضوح نشان می‌دهد این افت تقریباً به‌طور کامل ناشی از بخش «فلزات و معدن» بود که به‌تنهایی با یک انقباض ۶ درصدی در درآمد روبه‌رو شد، درحالی‌که سایر بخش‌ها مانند مصالح ساختمانی، رشد اندکی را تجربه کردند. بااین‌حال، سودآوری به طرز قابل‌توجهی تاب‌آور باقی ماند که نشان‌دهنده انضباط هزینه‌ای و قدرت قیمت‌گذاری در این بخش است.
یک موضوع محوری، بازآرایی محرک‌های تقاضا فراتر از چرخه‌های سنتی است. شتاب در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، زیرساخت‌های دیجیتال، صنایع دفاعی و گذار به انرژی سبز، در حال ایجاد تقاضای جدید و در مقیاس بالا برای مس، آلومینیوم، فولاد و چندین ماده معدنی حیاتی است. مراکز داده و معماری‌های محاسباتی پیشرفته، به اهرم‌های جدیدی برای تقاضای مواد تبدیل شده‌اند.
در همین حال، ژئوپلیتیک و سیاست‌گذاری به‌طور فزاینده‌ای در حال شکل دادن به دسترسی به بازارها و هزینه سرمایه هستند. ناسیونالیسم منابع و کنترل‌های صادراتی در حال افزایش است و اپراتورها را به سمت پیگیری ردپاهای چندجانبه، تنوع‌بخشی منطقه‌ای و تقویت تاب‌آوری زنجیره تأمین سوق می‌دهد. این تغییر به سمت ارزش‌آفرینی منطقه‌ای، با فشار برای تقویت بازیافت و شیوه‌های اقتصاد چرخشی همراه شده است.
این گزارش، بازگشت بهره‌وری در بخش معدن را که توسط اتوماسیون، هوش مصنوعی و مدل‌های عملیاتی نسل جدید هدایت می‌شود، برجسته می‌کند. درحالی‌که عیار سنگ معدن کاهش یافته و بارهای نظارتی افزایش می‌یابد، پذیرش فناوری به توان عملیاتی بهتر، هزینه‌های واحد کمتر و بهبود نتایج ایمنی تبدیل شده است. این بدان معناست که مسیر رشد بلندمدت این بخش به حفظ و گسترش این جهش بهره‌وری بستگی خواهد داشت.
وضعیت پیشرفت کربن‌زدایی در مناطق مختلف، ناهموار به نظر می‌رسد و برخی بازارها با تأخیر یا لغو پروژه‌ها در فولاد و سایر بخش‌های انرژی‌بر روبه‌رو هستند. با این وجود، تقاضا برای مواد موردنیاز برای گذار به انرژی پاک، مانند مس، نیکل، لیتیوم و آلومینیوم، به دلیل تسریع در برقی‌سازی، نوسازی شبکه و استقرار انرژی‌های تجدیدپذیر، همچنان قوی باقی مانده است.
ساختار بازار به تکه‌تکه شدن ادامه می‌دهد، زیرا تمرکز بازار در میان بزرگ‌ترین بازیگران کاهش یافته و شرکت‌های سطح متوسط و منطقه‌ای در حال افزایش مقیاس هستند. این تکه‌تکه شدن با تغییرات جغرافیایی در سهم بازار، به‌ویژه حضور گسترده‌تر آسیا و قاره آمریکا در تولید جهانی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، همراه است.
چشم‌انداز جهانی مواد، سه فرصت استراتژیک را برای فعالان این صنعت مشخص می‌کند: پیگیری رشد در مواد حیاتی، تسریع بهره‌وری از طریق هوش مصنوعی و اتوماسیون و پیگیری کربن‌زدایی عمل‌گرایانه و مقرون‌به‌صرفه. این گزارش در برابر اتکای بیش‌ازحد به «پریمیوم سبز» هشدار می‌دهد و بر دستاوردهای ملموس از بازیافت و برنامه‌های پایداری هدفمند تأکید می‌کند. موفقیت در این چشم‌انداز جدید، نه‌فقط به اندازه، بلکه به انضباط در تخصیص سرمایه و تعالی عملیاتی بستگی خواهد داشت.
در نهایت، داستان صنعت مواد در سال ۲۰۲۴، روایتی از یک تاب‌آوری هوشمندانه در برابر طوفان است. این صنعت نشان داد که می‌تواند در برابر کاهش درآمدها، سودآوری خود را حفظ کند، اما این تنها آغاز یک سفر پیچیده‌تر است. آینده این بخش دیگر تنها در دل زمین و کشف ذخایر جدید نهفته نیست، بلکه در توانایی آن برای پیمودن نقشه جدیدی از فناوری، ژئوپلیتیک و پایداری تعریف می‌شود. رهبران فردا، نه لزوماً بزرگ‌ترین تولیدکنندگان، بلکه چابک‌ترین استراتژیست‌ها خواهند بود؛ آن‌هایی که درک می‌کنند بازی از استخراج صرف، به خلق ارزش هوشمندانه در یک دنیای به‌هم‌پیوسته و پر از محدودیت، تغییر کرده است.